Ooit was sport bedoeld als tijdverdrijf, gezondheid en een gezonde passie om een sportief doel te bereiken. In teamsport onderling elkaar tot hogere resultaten brengen en stimuleren. Bij de oude Grieken kreeg je eeuwige roem door mee te doen aan de Spelen. Maar deze amateur manier van sportbedrijven is allang verleden tijd.
Ook hier heeft de economie z’n klauwen in dat pure en vriendschappelijke geslagen en de coach moet inmiddels een succesvolle CEO zijn. Althans dat wordt bijna altijd van hem verwacht (het zijn vaak mannen) anders vliegt hij er uit.
Deze ooit bevlogen sportmensen en fans van o.a. voetbal en hockey ruilen op een gegeven moment passie en dromen in voor geld en status. Ze zijn bereidt daarvoor het boegeroep en de angst van bedreigingen te trotseren.
Waarom?
Omdat ze vinden, of beter gezegd ‘geloven’ dat ze een leider zijn.
Omdat ze hun rol als boegbeeld zien en zichzelf een verhaal over leiderschap vertellen. Hun pad dit leven is dat van teamleider en het succes wordt bekroond met geld, veel geld. Door hun wilskracht en ‘unieke’ ideeën, zo vinden ze zelf, leiden ze het team naar goud en de geldwolven erachter maken beursgenoteerde bedrijven van de clubs. Zo gaat het met alles wat ooit vanuit en droom en passie is gestart. Kijk naar musici, auteurs, acteurs… allemaal begonnen vanuit een hoger doel maar uiteindelijk zwichten ze voor de platte wereld van de cash. Denkende dat het hen geluk gaat brengen.
Zakenmensen in trainingspak maken gebruik van de fans door ze aan alle kanten uit te melken. Voor veel fans is de club een mogelijkheid om ergens bij te horen. Een groepsgevoel gebaseerd op eer, trots, voor elkaar opkomen en voor elkaar vechten dat nog het meest lijkt als het prehistorische stamleven. Mensen identificeren zich zo met hun club als ware het soldaten die vechten voor hun eigen en elkaars leven. De club steunen betekent onderdeel zijn van iets groots en dat is belangrijk voor mensen. Vooral voor mensen die zelf geen sterke identiteit hebben. Soms is dat clubgevoel overgegeven van vader op zoon en is het een mooi wekelijks uitje, een moment om zonder zwaar te spreken toch emotioneel te zijn. Samen even weg, de club steunen gaat vaak gepaard met een hekel aan de tegenpartij. En vice versa natuurlijk. Belangrijk zijn in de fanclub betekent in rangorde stijgen net zoals bij de echte sporters zelf. Scoor je veel dan ben je meer waard. Wie jij echt bent is teruggebracht naar één ding; spits zijn.
Daaraan gekoppeld zitten voorwaarden waar je aan moet voldoen wil je een goede spits zijn.
Fan zijn betekent dat jouw persoonlijke waarden ‘gefuseerd’ worden aan de waarden van je helden.
Our research suggests it is the intensity of emotion that counts, so their history of shared painful losses is as important as the joy of winning the league in creating “self-shaping” experiences. These experiences lead fans to fuse their own identity with that of their club and fellow supporters.’ Previously published work by Oxford University shows that identity fusion also occurs between fighters in military units and victims of shared traumatic events such as the Boston Marathon bombings in April 2013. In the latter, the important part of the process leading to fusion was whether an individual reflected on the shared experience afterwards. This latest research paper comments that whatever mechanism leads to identity fusion, it produces an extraordinary mentality where members feel a unique responsibility to defend their psychological kin at any cost. Co-author, said: ‘We find that deeply unpleasant, painful shared memories can strengthen ties rather than breaking them.
- Professor Harvey Whitehouse, Director of the Institute of Cognitive and Evolutionary Anthropology at the University of Oxford
De identificatie wordt veroorzaakt omdat iemand kenmerken of deugden belichaamt die de maatschappij waardevol vindt. Het idool vertegenwoordigt met andere woorden iets wat de fan wil hebben of wil zijn.
Dit geldt voor voetbal of voor andere soorten sport waarbij een grote massa toeschouwers betrokken zijn. De ervaring wordt gekruid met een overvloed aan extra’s. Er is een visueel feest van vlaggen, volksliederen, uniformen en passie. Die aspecten verheffen de gebeurtenis tot iets dat meer is dan alleen maar een eenvoudige wedstrijd.
Het is de symboliek (net als bij godsdienst) van de wedstrijd, de strijd en het geloof dat je door hard te schreeuwen meehelpt je team te winnen. Dat je meetelt, dat jouw stem ertoe doet.
Wij mensen verafgoden,
idoliseren instinctief
onze sterren, onze helden, onze geliefden.
We verafgoden dingen, geld en ideeën,
beroemdheden, politici, kunstenaars en popartiesten
Omdat we ons in hun nabijheid veiliger, belangrijker en zelfs beter wanen
Maar altijd en elke keer weer
eindigt het in tranen
Juni 2024 Erwin Steijlen
Erwin is kunstenaar, componist, dichter, spreker, dagvoorzitter en creactivist.